Vakantie is de ideale tijd om even bij te lezen… dus ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om 2 nieuwe, versgepubliceerde boeken onder handen te nemen. 1 boek van onderzoeksjournalist Tim Verheyden en een boek van fact-checker Maarten Schenk.
Beide gaan over desinformatie en fake news…een vakgebied dat op ‘t eerste zicht niks te maken heeft met privacy, data protection of cybersecurity…
Hoewel het minder relevant is voor cyber-security, is het na 2 jaar corona-pandemie anders wel heel erg duidelijk hoe desinformatie en manipulatie van de publieke opinie een belangrijke rol heeft gespeeld in het verloop van de pandemie…
Maar als je even wat verder kijkt en beseft dat recente wereldconflicten en grote politieke evenementen tegenwoordig allemaal vooraf gegaan worden door grote cyberaanvallen en massieve internet-propaganda campagnes, wordt het snel duidelijk dat desinformatie en fake news daar integraal een onderdeel van zijn.
Maar desinformatie is geen recent fenomeen. Dat is in de voorgaande wereld-oorlogen ook steeds toegepast of zelfs in recente oorlogsgeschiedenis,… kijk maar waar zogezegde atoomdreiging in het Midden-Oosten toe geleid heeft…
Alleen, door internet zijn de proporties en de mogelijkheden enorm toegenomen om beïnvloeding en manipulatie toe te passen.
En het feit dat we zowat alles vanop afstand regelen, en nauwelijks nog direct contact met mekaar hebben… (en zeker niet tijdens corona), maakt desinformatie alleen maar makkelijker.
En dit heeft een grote impact op respect voor mekaar, begrip voor mekaar, tolerantie, rekenschap/aansprakelijkheid, vrijheid van spreken, … heel wat grenzen vervagen.
En dat is wat de boeken van Tim Verheyden en Maarten Schenk mooi uit de doeken doen, op een goed leesbare manier. (Maar ik garandeer je dat je op ‘t einde met een hoop nieuwe vragen achter blijft…)
2 boeken
Het is erg nuttig om beide boeken na elkaar te lezen…
Start eerst met het boek van Tim Verheyden: “Het had waar kunnen zijn”.
De reden is simpel, op het einde van zijn boek verwijst Tim naar het tweede boek: “De fake news files” van Maarten Schenk (Subtitel : “De onthullingen van een bullshit detective“).
Beide boeken bespreken een heel aantal real-life cases en verwijzen naar een shitload van andere lectuur, boeken, papers, websites en ander referentie materiaal. Het boek van Tim Verheyden vermeldt niet duidelijk de bronnen.
Dat is erg jammer, want het is vaak erg handig om eens te gaan kijken naar de inhoud en de kernpunten van het verhaal.
[Dit is alvast een oproep aan Tim Verheyden om, net zoals Maarten Schenk, een bronnenlijst te publiceren, zodat je zelf wat verder op zoek kan gaan naar de achtergrond van hun verhalen.
Tim is een uitstekende onderzoeksjournalist, dus die lijst heeft ie al. Daar ben ik zeker van.]
“Het had waar kunnen zijn”
Tim Verheyden toont aan, met ondersteuning van een aantal experts zoals Nathalie Van Raemdonck, Siri Beerends, Rien Emmery, Maarten Schenk, … hoe erg desinformatie en fake news ons dagelijks leven beïnvloedt.
Het pakt echt bij de adem als je erbij stilstaat hoe ver het gaat.
Maar vergis je niet, zoals ik al eerder zei, dit is geen recent probleem. Desinformatie, propaganda en fake news is zo oud als de mensheid. Dus het is erg moeilijk uit te roeien, net zoals roddels is het een onderdeel van menselijk gedrag.
Het is door internet en de overvloed van informatie, alleen maar moeilijker geworden om feiten en fictie uit elkaar te houden.
De conclusie van Tim is duidelijk, we moeten back to the basics van persoonlijke communicatie, zeker na de corona periode.
“Durf bullshit te benoemen, meer dan ooit. Maar laten we vooral weer met elkaar praten”
(Tim Verheyden)
Bovendien zijn we de laatste decennia heel erg gewoon geraakt aan een stabiele, bijna risicoloze wereld. En Corona en de Russisch-Oekrainse oorlog heeft dat beeld ernstig verstoord.
“De fake news files”
Terwijl Tim Verheyden als onderzoeksjournalist, desinformatie, fake news en propaganda eerder bekijkt vanuit het recente wereldnieuws, bekijkt Maarten Schenk het onderwerp eerder vanuit een technische hoek.
Dit is op het eerste zicht een totaal andere aanpak… Maar het wordt snel duidelijk dat de 2 boeken heel erg op elkaar aansluiten. En het boek van Maarten Schenk brengt heel wat verheldering op het boek van Tim Verheyden.
Daarnaast verwijzen ze allebei naar herkenbare verhalen, die we allemaal wel al ergens in ‘t nieuws gezien hebben, of op internet of op social media…
Maarten maakt duidelijk dat voor heel wat mensen de desinformatie een essentieel onderdeel van hun identiteit geworden is en dat elk redelijke discussie of bewijsmateriaal van het tegendeel dan onmogelijk is omdat het een persoonlijke belediging wordt, die op hun persoon gericht is.
Maar deze gedachtengang kan, net zoals het corona virus, erg aanstekelijk zijn… En je kan door continue factchecking wel een soort vaccinatie opzetten, die de impact besmetting kan indammen… maar het is werk van lange adem.
En je moet er continue aan blijven werken want er komen elke dag nieuwe fabeltjes bij.
Extra info – Het had waar kunnen zijn (Tim Verheyden)
Frances Haugen
Frances Haugen (Facebook klokkenluidster)
https://en.wikipedia.org/wiki/Frances_Haugen
https://time.com/6121931/frances-haugen-facebook-whistleblower-profile/
Haar website: https://www.franceshaugen.com/
Frances Haugen on Twitter: https://twitter.com/franceshaugen?lang=en
Arjen Luback – De fabeltjesfuik
Siri Beerends
Research: https://www.siribeerends.nl/research/
SETUP Media Lab: https://www.setup.nl/
World Economic Forum (WEF) – The Great Reset
https://www.weforum.org/great-reset
Extra info – De Fake News Files (Maarten Schenk)
Leadstories
Just Because It’s Trending Doesn’t Mean It’s True — Fact checking at the speed of likes since 2015
Trendolizer
Referenties & bronnen
Maarten Schenk heeft de meeste van zijn bronnen en referenties uit het boek verzameld op onderstaande link, wat het erg handig maakt om dit verder door te nemen…
https://leadstories.com/de-fake-news-files.html
Boek referenties
Als je de boeken zelf in je kast of eLibrary will hebben, dan vind je hieronder de nodige informatie.
(Ter info, ik heb beide paperbacks hier in de kast staan, moest je ze even willen uitlenen… laat me iets weten.)
“Het had waar kunnen zijn” (1 jun 2022), uitgeverij Pelckmans
e-book (ISBN 978-94-6401-659-8, €14,99): https://www.pelckmansuitgevers.be/het-had-waar-kunnen-zijn-e-book.html
Paperback (ISBN 978-94-6401-609-3, €22,50): https://www.pelckmansuitgevers.be/het-had-waar-kunnen-zijn.html
De Fake News Files (22 mar 2022), uitgeverij Lannoo
Paperback: (ISBN 978-94-0147-686-7, €22,99): https://www.lannoo.be/nl/de-fake-news-files.
E-book (ISBN 978-94-0148-391-9, €12,99): https://www.ebook.nl/ebook/9789401483919-de-fake-news-files-maarten-schenk/
Andere interessante referenties
(deze referenties kunnen in de toekomst nog verder bijgewerkt worden, of er kan nog bijkomende info toegevoegd worden na de initiele publicatie…)
VRT – Boek bespreking door Jef Cauwenberghs
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/06/09/zes-inzichten-desinformatie-tim-verheyde/
Zelf verder zoeken! Meer weten?
Online
Tim Verheyden
Blog met heel wat interessante artikels: https://timverheyden.com/blog
Nathalie Van Raemdonck
LinkedIN: https://www.linkedin.com/in/nathalievraemdonck/
Twitter: https://twitter.com/eilah_tan
Website: https://nathalievanraemdonck.com/
Enkele van haar laatste presentaties:
https://eooh.eu/podcasts/he2rnyb04b5no6q6k1xbdpeiey0kd0-nf5e8-99npr-7jnyr
Rien Emmery (@ArbiterOfTweets)
Website
https://muckrack.com/rien-emmery/articles
Boeken
On Bullshit (1986), Harry G. Frankfurt
https://en.wikipedia.org/wiki/On_Bullshit
And also
VRTNWS fact checks:
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/rubrieken/desinformatie/check/
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/06/28/de-checkers-2022/
De Checkers
https://decheckers.be/ : “Een non-profitorganisatie die het publieke debat wil voeden met feiten en nieuwsgeletterdheid stimuleren. deCheckers werkt samen met journalisten van Knack, VRT NWS en Factcheck.Vlaanderen.“
Identity Underground 
You must be logged in to post a comment.